De Initiatiefgroep Binnenstebuiten (IBB) is opgericht door een groep omwonenden naar aanleiding van een plan van een plaatselijke ondernemer om in polder De Hoeken in Hoornaar, Hoogblokland en Noordeloos een landgoed met woningen te realiseren. Inmiddels hebben ongeveer 200 huishoudens zich aangesloten bij onze initiatiefgroep.
Op 1 oktober 2018 heeft deze groep zich geformaliseerd door een vereniging op te richten. Het bestuur bestaat uit de volgende personen: Joop Hartog (voorzitter), Anne Marie Mollema (secretaris), Cor Boer (penningmeester, vice-voorzitter), Sylvia van Doorn en Goof Vogelaar.
Onze doelstelling is bevordering en behoud van de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten van polder De Hoeken in de kernen Hoornaar, Hoogblokland en Noordeloos, gemeente Molenlanden.
Mede door de acties van IBB heeft het college van de gemeente Molenlanden is in april 2019 besloten om het principeverzoek voor dit plan niet te honoreren. Meer hierover leest u bij voorgeschiedenis.
Onze activiteiten richten zich nu op het toetsen van eventueel nieuwe initiatieven voor deze polder aan onze doelstellingen.
Op 21 december 2021 heeft het College van B&W een principebesluit genomen als reactie op een voorstel van grondeigenaar De Leeuw: geen woningbouw in De Hoeken. Als De Hoeken wordt ingericht als natuurgebied mogen maximaal 6 woningen worden gebouwd aan de rand van het gebied, op aangegeven locaties. Hiermee komt een eind aan gezamenlijk overleg tussen gemeente, De Leeuw en IBB op basis van de Intentieverklaring.
Een terugblik van IBB op het overleg volgt binnenkort, hier de Raadsinformatiebrief waarin B&W haar besluit toelicht aan de Raad.
Eind vorig jaar is het zoekproces van gemeente, IBB en de heer De Leeuw naar een gezamenlijk plan voor De Hoeken abrupt tot stilstand gekomen. Het bleek niet mogelijk overeenstemming te bereiken. Tijdens het proces zou alleen via de gemeente de publiciteit worden opgezocht, maar dit maakt nu de weg vrij voor IBB om haar visie op het verloop van het zoekproces naar buiten te brengen.
Eind 2018 heeft B&W Giessenlanden een voorgenomen positief principebesluit over een plan voor een weidelandgoed in De Hoeken ingetrokken. Het breed gedragen bezwaar tegen die plannen zal daar zeker toe hebben bijgedragen. De Leeuw kon aan het verleden geen enkele aanspraak ontlenen, maar werd (door B&W van Molenlanden) wel uitgenodigd een nieuw plan in te dienen. Omdat zowel De Leeuw als IBB de natuur als doel hadden, wilde IBB de conflictfase graag afsluiten en een constructieve bijdrage leveren. IBB vond Cees de Jong bereid te bemiddelen wat in januari 2020 resulteerde in een intentieverklaring tussen De Leeuw, gemeente Molenlanden en IBB. Gezamenlijk zou worden gestreefd naar behoud en versterking van drie kwaliteiten van De Hoeken (natuur, landschap, cultuurhistorie).
Om dat te realiseren zijn er twee opties aan de orde geweest; borging via een bestemmingsplan wijziging of borging in de statuten van een stichting die eigenaar zou worden van De Hoeken. Het vereiste geld kon worden opgebracht vanuit subsidiebronnen voor het realiseren van natuur, eventueel aan te vullen met opbrengsten uit woningbouw. De Leeuw heeft diverse varianten voor woningbouw ingebracht. IBB heeft juist de varianten onderzocht van financiering vanuit de natuurgedachte (eigen fondsenwerving, grondbanken, Zuid-Hollands landschap, provinciale subsidie). IBB heeft samen met ambtenaren van de provincie de opties besproken en dat in het najaar van 2020 vertaald in een plan. Dit plan diende als basis voor de subsidieaanvraag om De Hoeken binnen Natuur Netwerk Nederland (NNN) onder te brengen. De betrokken ambtenaren waren zeer positief over de mogelijkheden. Ook partijen als Staatsbosbeheer en het Waterschap Rivierenland waren zeer positief over het plan en de bijbehorende mogelijkheden. Maar ambtelijke molens werken traag. Met De Leeuw en de gemeente hebben we gespannen de uitkomst afgewacht. Die zou immers een belangrijk deel van de financiering kunnen leveren, en daarmee de oplossing dichterbij brengen. Medio 2021 vernamen we dat het voorstel leek te stranden, maar we hoorden ook dat er wel mogelijkheden waren via de bestuurlijke route. Daarop is toen met steun van de gemeente de inspanning op hoger politiek niveau gebracht.
Ondertussen bleek het Zuid Hollands Landschap ook geïnteresseerd in De Hoeken. Na een rondleiding door De Leeuw in De Hoeken liet zij weten De Hoeken te willen kopen. De Leeuw gaf aan hiervoor open te staan, waarna ZHL op zoek zou gaan naar financiering. Zij zochten deze financiering ook binnen de NNN route.
De krachten zijn vervolgens gebundeld en samen met ambtenaren van de provincie, Staatsbosbeheer en Zuid Hollands Landschap (ZHL) en met krachtige steun van de gemeente is gewerkt aan een plan voor provinciale subsidie dat zeer kansrijk was. De doorslaggevende ambtenaar was bereid om “desnoods op Kerstavond de beslissende klap op het voorstel te geven”, binnen de termijn die De Leeuw als voorwaarde had gesteld. Het plan behelsde keuze voor bestemming “natuur” volgens een nog nader te bepalen natuurtype uit de Index Natuur en Landschap. Het sluit aan op de afspraak dat het uitgangspunt het voorstel zou zijn dat een ecoloog had geformuleerd in een advies aan De Leeuw. Daarin werden suggesties gedaan voor natuurontwikkeling met twee opties: weidevogels of bij de locatie passende flora (beide met verschralend beheer, beperkte hooi-opbrengst en “eventueel na-beweiding”). De stemming was zeer positief, want hiermee was een uitkomst binnen handbereik. Tijdens een voortgangsoverleg heeft De Leeuw echter deze optie geblokkeerd: verkoop aan ZHL en aansluiten bij de NNN was ineens niet meer aan de orde. Hij verbrak de gezamenlijke inspanning en besloot zijn eigen weg te gaan. De Leeuw diende bij B&W een plan in met woningbouw als enige bron van financiering.
Wij zijn zeer teleurgesteld dat gebruik van de royale subsidies van de provincie voor natuur van tafel is geveegd. En dat bovendien het geduld ontbrak om nog een andere interessante mogelijkheid nader te onderzoeken: er heeft zich een vermogensbeheerder gemeld die wil investeren in een natuurgebied. B&W hebben bepaald dat de plannen van De Leeuw niet acceptabel zijn, maar dat maximaal 6 woningen mogen worden gebouwd aan de rand van De Hoeken als De Hoeken natuurgebied wordt. De Leeuw heeft nog niet duidelijk gemaakt of hij binnen deze condities van B&W een plan zal uitwerken of dat hij het land te koop zal aanbieden. IBB zal B&W vragen om verduidelijking van het principebesluit.
De Hoeken is een oude polder in het hartje van Hoornaar met grote kwaliteiten op drie dimensies: natuur, landschap, cultuurhistorie.
In het rapport van het Gebiedsplatform Alblasserwaard/Vijfheerenlanden wordt aangegeven dat de perceelstructuur uit de tijd van de ontginning en de “Oude Dijk” nog steeds zichtbaar zijn. De Oude Dijk behoorde tot de waterkerende verbinding tussen de Zouwendijk en de noordelijke Giessendijk die als “Hornedamme” wordt genoemd in het Handvest van 1277 waarin Graaf Floris V de oprichting van het Hoogheemraadschap voor de Alblasserwaard bekrachtigde. De "Hornedamme" omvat de donken van Hoornaar, Minkeloos en Hoogblokland die in de lagere tussenstukken onderling verbonden zijn met een dam. De nog steeds zichtbare dijkvoet is overigens al op één plek door de aanleg van enkele poelen verstoord. Het rapport van het gebiedsplatform noemt De Hoeken door de kleinschaligheid op het gebied van ruimtelijke ordening “extra kwetsbaar”. Het Gebiedsplatform adviseert om de sporen van de Middeleeuwse Oude Dijk en de perceelstructuur “in zijn geheel voor de toekomst te behouden en te beschermen, omdat het een belangrijk verhaal vertelt over de rol van Hoornaar in de oudste waterkering in de Alblasserwaard.”
De donken van Hoornaar en Hoog Blokland maakten deel uit van de eerste ringdijk om het midden van de Alblasserwaard. Bron: Peter A. Henderikx, Land, water en bewoning, Hilversum 2001,p 219. Overgenomen uit rapport Gebiedsplatform.
Bewerkte hoogtekaart plangebied met met de hogere ligging van het Oudendijk -trace met 3D dieptewerking. Bron Actueel Hoogtebestand. Overgenomen uit rapport Gebiedsplatform.
In de Flora inventarisatie van Bureau Leersia wordt aangegeven dat De Hoeken aantrekkelijk is voor weidevogels (zoals de zeer bedreigde grutto en kievit), en dat het potentieel met passende maatregelen kan worden uitgebreid, ook voor boerenlandvogels als boerenzwaluw en ringmus. De flora, hoewel geïnventariseerd in een ongunstig seizoen, omvat naast veel algemene soorten ook zeldzame (kransvederkruid) en zeer zeldzame soorten (kroosmos, oeverbies). Met name de slootvegetatie is nu al waardevol. Het rapport schetst een perspectief waarin op basis van speciale kwaliteiten, zoals de bodemsamenstelling en het voedselarme water een oud landschapstype kan worden teruggehaald, soortenrijk dotterbloemhooiland, met soorten als echte koekoeksbloem, ratelaar en harlekijn orchis, en een grote variatie aan grassen.
Polderlandschap is een kostbaar cultureel erfgoed en met deze open groene ruimte moeten we zorgvuldig omgaan.
Intensieve landbouw staat overal zwaar onder druk. Steeds meer boeren zien af van landbouwmethoden die landschap en bio-diversiteit vernietigen en schakelen zelf over op duurzame beheersvormen. Juist ook in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden staat het bol van de initiatieven met natuur-inclusieve landbouw.
Zo zegt bijvoorbeeld de voorzitter van het Collectief Alblasserwaard en Vijfheerenlanden: “Ruim 250 van de 700 boeren die de Zuid-Hollandse polder Alblasserwaard telt zetten zich in voor weidevogels. Daarmee hebben de boeren de hoogste participatiegraad in Nederland. Het zit in onze genen. Naar eigen zeggen behaalt het collectief statistisch gezien „buitensporig goede resultaten” in het beheren van weidevogels. Zie https://www.agraaf.nl/artikel/195086-weidevogelbeheer-in-onze-genen/
Dit maakt duidelijk dat woningbouw absoluut niet nodig is om natuur te behouden in het Hollandse weidelandschap. Met natuur-inclusief beheer is al veel te redden zonder dat de bedrijfsvoering onrendabel wordt.
Een indruk van polder De Hoeken.
Een beknopt verslag van 2017-2018
Eind 2016, begin 2017 gaan er in het dorp geluiden over plannen voor de realisatie van een landgoed in Polder De Hoeken. Een groep mensen steekt de koppen bij elkaar en gaat zich hierin verdiepen. Hoe meer bekend wordt, hoe sterker het besef groeit dat het plan ten koste gaat van een ongerept stuk polder waar zowel omwonenden als recreanten dagelijks van genieten.
Het principe van de provinciale landgoedregeling was ‘voor wat hoort wat’, ofwel gedeeltelijke bebouwing in ruil voor verbetering van het natuurlijke landschap door de eigenaar. De regeling kende een beperkt aantal heldere criteria waar de gemeente aan gebonden was. De gemeente heeft de term ook overgenomen. Inmiddels is de provinciale landgoedregeling afgeschaft
Steeds meer inwoners sluiten zich aan bij IBB. Om deze mensen goed op de hoogte te houden van alle ontwikkelingen wordt regelmatig een nieuwsbrief gestuurd. De eerste nieuwsbrief dateert van 8 juli 2017. Op dat moment waren er 53 mensen lid van IBB.
Tot 1 januari 2019 zijn er 36 nieuwsbrieven verstuurd.
Er worden diverse brieven gestuurd naar het College van B&W. In deze brieven wordt verzocht om informatie en worden bezwaren kenbaar gemaakt.
Er vinden gesprekken plaats met de behandelend ambtenaar, de wethouder en raadsleden.
Daarnaast worden experts op het gebied van natuur en milieu, ruimtelijke ordening en wetgeving geraadpleegd
Tot januari 2018 opereert IBB nog in de luwte. Als de informatieavond van de initiatiefnemer bekend wordt, maken wij ons kenbaar. Dat doen we met het plaatsen van spandoeken, een website en een Facebookpagina. Het aantal huishoudens dat lid is van IBB groeit naar 200.
Op 30 januari 2019 wordt in Het Bruisend Hart te Hoornaar, tijdens een inloopavond, het plan voor De Hoeken gepresenteerd. In de flyer die huis aan huis verspreid is staat het volgende "Ter compensatie voor het mogelijk maken van deze natuur willen we een aantal huizen bouwen". Dus, woningbouw als financiering voor natuurontwikkeling.
Bezoekers van de infoavond worden in de gelegenheid gesteld om te reageren op het voorgestelde plan. Naar aanleiding van deze input vindt een marginale aanpassing van het plan plaats.
IBB vindt de informatieavond niet de gelegenheid om standpunten met de bezoekers te bespreken of vragen te beantwoorden, het is immers een informatieavond van de initiatiefnemer. Dat doen we later in een gesprek met de wethouder en initiatiefnemer en op een ledenavond.
De eerste ledenvergadering vindt plaats op 19 februari 2018. Er waren ruim 75 leden aanwezig. Ze werden op de hoogte gebracht van de historie, de acties tot dan, de argumenten tegen het plan en de procedure.
Op de tweede ledenvergadering in oktober 2018 wordt besloten de groep te formaliseren tot een vereniging. Op die vergadering worden ook de statuten vastgesteld. De statuten dragen het bestuur op om belangrijke ontwikkelingen in een ALV aan de leden voor te leggen
Het bestuur bestaat uit de volgende personen: Joop Hartog (voorzitter), Anne Marie Mollema (secretaris), Cor Boer (penningmeester, vice-voorzitter), Sylvia van Doorn en Goof Vogelaar.
De doelstelling is bevordering en behoud van de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten van polder De Hoeken in de kernen Hoornaar, Hoogblokland en Noordeloos, gemeente Molenlanden.
In de derde ALV, in februari 2019, kwamen de ontwikkelingen rond de verkiezingen van november 2018 en de overdracht van het dossier van het oude naar het nieuwe gemeentebestuur aan de orde.
In de voorbereidende fase van de besluitvorming is gesproken met de afzonderlijke fracties in de gemeenteraad en zijn bezwaren tegen het plan samengevat in het document ‘Bouwen in de polder’.
Kort samengevat zijn de bezwaren de volgende:
• Het is aangetoond dat extensieve agrarische bedrijfsvoering goed kan renderen, zeker met de
huidige subsidiemogelijkheden.
• Er is in de gemeente geen behoefte vastgesteld aan het soort woningen waarin het plan voorziet. De geplande woningbouw is bovendien in strijd met de door de gemeente vastgestelde woonvisie (2016) .
• De voorgestelde recreatie suggereert een behoefte, terwijl deze al in de bestaande setting wordt ingevuld.
• Woningbouw en verdere openstelling voor recreatie zijn schadelijk voor de natuurlijke kwaliteit van het gebied.
• Er ontstaat ernstige landschapsschade door het volbouwen van doorkijken en zichtlijnen. Dit is in
strijd met de omgevingskwaliteiten zoals genoemd in de omgevingsvisie.
• De huidige infrastructuur (Oudendijk en Minkeloos) is nu al ontoereikend voor het toenemende verkeer.
Op 14 mei 2018 zijn 1167 petities aangeboden aan wethouder De Groot, portefeuillehouder ruimtelijke ordening. In de petitie wordt opgeroepen om in polder De Hoeken geen woningbouw toe te staan, maar de agrarische bestemming te handhaven en de natuurwaarden te beschermen. De petitie wordt aangeboden in twee ‘emmers vol weerstand’. In het kader van de nieuwe omgevingsvisie is het heel belangrijk dat er een breed draagvlak is onder de bevolking voor de plannen. Met de petities laten we zien dat dit draagvlak ontbreekt. Van de ondertekenaars van deze petitie kwamen 1034 personen uit de kernen Hoogblokland, Hoornaar en Noordeloos.
Het grote verzet tegen het plan heeft het college van B&W aangezet tot een ongebruikelijk voorzichtige procedure voor de besluitvorming. In plaats van een principebesluit te nemen over het plan, is eerst een voorgenomen principebesluit bekend gemaakt (positief, onder enkele voorwaarden), daarover is een consulterende vergadering met de raad gehouden om af te tasten hoe de raad over dit plan dacht. Vervolgens heeft een gewone raadsvergadering plaatsgevonden. In de consulterende vergadering kon om verduidelijking en toelichting worden gevraagd.
In beide vergaderingen heeft IBB gebruik gemaakt van de mogelijkheid om in te spreken. In een nota die IBB de raadsleden heeft gestuurd hebben we laten zien dat het plan in strijd is met de criteria die de gemeente zelf heeft geformuleerd.
Reactie IBB op raadsvoorstel
In de vergaderingen wordt snel duidelijk dat onder de raadsleden grote twijfel over het plan bestaat. Met steun van alle aanwezige raadsleden wordt een motie aangenomen waarin het college wordt opgeroepen ervoor te zorgen om in nader overleg met de initiatiefnemer van plan De Hoeken en andere betrokkenen, zoals de Initiatiefgroep Binnenstebuiten, een plan te ontwikkelen dat maximaal draagvlak heeft in de gemeenschap. Het college wordt ook verzocht om bij het proces een onafhankelijk gespreksleider te betrekken. In de raad is duidelijk uitgesproken dat nu behoud van de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten van De Hoeken uitgangspunt is.
Het bureau Over Morgen wordt door de gemeente ingehuurd om een proces te begeleiden waarin partijen met elkaar in gesprek gaan, informatie vergaren en alternatieven onderzoeken.
In de raadsvergadering is ook uitgesproken dat de raad in het najaar geïnformeerd wil worden over voortgang van het overleg. Dat laat op zich wachten.
IBB besluit om op de raadsinformatieavond van november 2018 haar bevindingen te delen met college en raad via inspraak op de vergadering en het rapport "De perceptie van de inititiatiefgroep Binnenstebuiten op het overlegproces".
Het overleg is, volgens IBB gestrand door problemen rond:
• De samenstelling van de overleggroep
• De opgelegde procedure
• De geheimhouding
• Het doel van het overleg
In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in november 2018 dringt IBB aan op een duidelijk standpunt van de politieke partijen in zake De Hoeken. Op 12 november vindt een lijsttrekkersdebat plaats.
Het Kontakt schrijft er het volgende over:
'In het kielzog van het thema (woningbouw) komt het veelbesproken landgoed De Hoeken in Hoornaar aan bod.
De reacties zijn eensgezind: het huidige plan heeft bij de partijen geen draagvlak. Doe Mee Molenlanden! had al eerder laten weten überhaupt niets in dit plan te zien, gezien het verzet vanuit het dorp.
Met name CDA, VVD en SGP zijn wat voorzichtiger. Van Rees (CDA): "Het juiste plan hebben we nog niet gezien." En Corné Egas (SGP): "Voldoende draagvlak is heel belangrijk. Dat is er volgens ons nu nog niet voor De Hoeken. Daarom gunnen we de tijd aan de mediation tussen de partijen."'
Het college van B&W wil in de laatste gemeenteraad de raad nog voorstellen om in principe accoord te gaan met het plan. Uiteindelijk wordt een dag voor de vergadering besloten om het dossier over te dragen aan de nieuwe gemeente Molenlanden.
Het overgrote deel van de raadsleden kan zich niet vinden in de toon en strekking van het rapport OverMorgen. Ook de wethouder erkent dat het proces mislukt is.
In het nieuwe jaar verzekert Burgemeester Van der Borg van de nieuwe gemeente Molenlanden ons dat het rapport geen enkele rol gaat spelen in een eventueel vervolg.
Op zaterdag 22 december wordt het coalitieaccoord gepresenteerd. Hierin valt te lezen: 'Het huidige plan De Hoeken krijgt geen steun van de coalitie. Bij een eventueel vervolg doorlopen we een nieuw proces waarin transparantie en draagvlak van groot belang zijn' Dat betekent dat de gemeente Molenlanden 'nee' zegt tegen het huidige plan De Hoeken en dat De Hoeken agrarisch blijft. De initiatiefnemers en zijn partners kunnen als eigenaar van de grond bepalen wat er nu verder gebeurt. Maar dat moet dan wel binnen de agrarische bestemming blijven: woningbouw is uitgesloten. Bij een eventueel nieuw plan moet er een nieuw proces gestart worden.
Het lidmaatschap is kosteloos. Donaties zijn welkom: NL81RABO 03505 148 87 t.n.v. C. Boer o.v.v. donatie IBB.
Uw gegevens worden niet met anderen gedeeld.
Heeft u vragen, neem dan contact met ons op: